اتوکلاو چیست؟

در پزشکی یکی از مواردی که همیشه مورد توجه و نگرانی های زیادی بابت آن بوده است ، استریل کردن تجهیزاتی که نیار یه پاکسازی دارند بوده است.

اتوکلاوها نیر یک وسیله ای هستند که در صنعت پزشکی از آن برای استریل کردن تجهیزات پزشکی استفاده کرد. این وسیله از آب ، فشار و گرما برای ایجاد بخار خیلی داغ استفاده می کنند که میکروارگانیسم ها ، باکتری ها ، ویروس ها و هاگ ها را از بین می برد. که از آن برای استریل کردن ابزار و وسایل آزمایشگاهی استفاده می شوند.اتوکلاو را می توان یکی از مهمترین دستگاهها در زمینه پزشکی نام برد.

اتوکلاو به دلیل اینکه سبب می شود تجهیزات بیشتری که قابل استفاده هستند دوباره ، بتوان از آن ها استفاده کرد ، در مناطق فقیر از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

اکثر مطب های پزشکان یک اتوکلاو کوچک در اتاق خود دارند و از آن برای استریل کردن ابزار های کوچک استفاده می کنند. این نوع اندازه ای شبیه اجاق مایکروویو دارد.

آزمایشگاه ها ، مراکز بیمارستانی و درمانی ، اتاق های جراحی و مراکز زیبایی ، مواردی هستند که از این دستگاه استفاده می کنند.

 بخار داغ چگونه تجهیزات را استریل می کند؟

میکروارگانیسم ها برای زنده ماندن و تولید مثل به غذا ، درجه حرارت مناسب و رطوبت کافی احتیاج دارند. که اتوکلاو با محدود کردن آن ها سبب مرگ آن می شود.

اتوکلاو همانند زودپز دستگاهی است که از ترکیب فشار بالا و بخار برای انتقال گرما به وسایلی که میخواهند استریل شوند ، استفاده می کند. اولین اتوکلاو که در سال 1879 توسط چارلز چمبرلند اختراع شد ، اساساً یک زودپز بزرگ بود. و همانطور که زودپز در چند قرن گذشته ارتقا یافته است ، اتوکلاو نیز چنین شده است. در آن سال ها جراحی و استریل در حال گسترش بود و متخصصان پزشکی علاوه بر گرم کردن آنها در آتش ، به روش قابل اطمینان تری برای استریل وسایل خود احتیاج داشتند. رفته رفته مزایای دستگاه به سرعت برای همه آشکار شد و این دستگاه به بخشی ضروری در هر مطب پزشکی و بیمارستان تبدیل شد.

 به همین ترتیب اتوکلاوها از ماشین های ساده تا اتوکلاو های کاملاً رایانه ای و پیشرفته ، مسیری طولانی را طی کرده اند.

امروزه ، بیمارستان ها ، آزمایشگاه ها و مطب پزشکان از اتوکلاو برای استریل تجهیزات استفاده می کنند.

گرما ، و به ویژه گرمای مرطوب ، بهترین راه برای از بین بردن میکروب ها است. دو راه برای از بین بردن استفاده از گرما وجود دارد ، با انعقاد یا اکسیداسیون. در استریل سازی اتوکلاو از انعقاد به شکل بخار تحت فشار استفاده می شود تا پروتئین های داخل میکروارگانیسم ها را از بین ببرد. همانطور که زودپز از قدرت شدید بخار برای وارد کردن گرما به مواد غذایی استفاده می کند ، اتوکلاو نیز از همین روش برای استریل کردن استفاده می کند. البته در نوع پیشرفته تری از اتوکلاو ها با علاوه بر بخار، با تاباندن اشعه ی UV سعی شده است که استریل ابزار و وسایل بهتر انجام گیرد. 

قرار دادن تجهیزات در داخل اتوکلاو و اجرای یک چرخه ، گرمای مرطوب را به تمام نقاط و شکافهای سطح تجهیزات وارد می کند.

نمای کلی از چرخه اتوکلاو در ادامه توضیح داده خواهد شد که بسته به نوع و تعداد مواد اتوکلاو متفاوت است:

1. ابتدا آب را تا دمای جوش گرم می شود. هوا باید توسط فرایند خلا (مانند اتوکلاوهای بزرگی که از پمپ یا اجکتور استفاده می کنند) از محفظه خارج شود.
2. اکنون که هوا را تخلیه می شود و در حالی که بخار به محفظه اضافه می می شود با بستن شیر خروجی محفظه دما و فشارش افزایش پیدا می کند. دما و فشار به میزان لازم برای استریل شدن افزایش می یابد.
3. مرحله سوم زمان استریل شدن یا زمان نگهداری نامیده می شود ، زیرا اکنون زمانی است که استریل سازی واقعی انجام می شود. بسته به اندازه و محتوای داخل اتوکلاو، ممکن است این کار در حدود 3 الی 20 دقیقه طول بکشد. خداحافظ میکروارگانیسم ها!
4. اکنون که استریل کامل شده است ، وقت آن است که فشار را کاهش دهیم ، این کار را با باز کردن دریچه خروجی و آزاد کردن بخار انجام می دهیم.

استریل با بخار عمدتا تابعی از دما ، فشار و زمان است:

دما: استریل موثر هنگامی اتفاق می افتد که دمای بخار از 250 درجه فارنهایت (121 درجه سانتیگراد) بیشتر شود.

فشار: فشار اتوکلاو باید حداقل 20 psi باشد.

زمان: مقدار زمان لازم برای استریل بیشتر به دما و فشار بستگی دارد. در دمای 250 درجه فارنهایت (121 درجه سانتیگراد) در ظرف تحت فشار 20 psi ، حداقل 30 دقیقه برای استریل نیاز دارد.

مواد سازگار و ناسازگار با اتوکلاو 

اتوکلاو در بسیاری از محیط های پزشکی ، آزمایشگاه ها و مکان های دیگر یافت می شود که نیاز به اطمینان از استریل یک جسم دارند. امروزه بسیاری از مواد مانند سرنگ های آمپول به جای استریل شدن و قابل استفاده مجدد ، از مواد یکبار مصرف استفاده می کنند. اما امروزه بسیاری از ابزارهای جراحی (مانند پنس ، نگهدارنده سوزن و دسته تیغ جراحی) از اتوکلاو برای پاکسازی آن ها استفاده می شود. 

مواد زیر مواردی هستند که با اتوکلاو سازگارند:

وسایل جراحی ،ظروف شیشه ای ، پیپت ، ملافه ها ، هدر پلی پروپیلن (ظروف ثانویه) فولاد ضد زنگ ،

مواد ناسازگار: اسیدها ، بازها و حلال آلی کلریدها ، سولفاتها ، کلر ، هیپوکلریت ، سفید کننده فولاد ضد زنگ پلی استایرن (PS) پلی اتیلن (PE) پلی اتیلن  پلی اورتان ، مواد قابل اشتعال ، واکنش پذیر ، خورنده ، سمی یا رادیواکتیو ، سفید کننده های خانگی هر مایع در ظرف در بسته و بافتی که در آن پارافین قرار دارد. پارافین ذوب شده می تواند آسیب قابل توجهی به اتوکلاو وارد کند.

فروشگاه اینترنتی تجهیزات پزشکی لب اند مد یکی از تولید کنندگان این محصول است که میتوانید با مشاهده این محصول در سایت می توانید این محصول را با کیفیت مناسب و قیمت منحصر به فرد خریداری کنید.

منابع: What is an Autoclave? | Office of Environmental Health and Safety (princeton.edu)

What is an Autoclave? | Tuttnauer

What is an Autoclave? (with pictures) (infobloom.com)